Nhạc DSD – Cho người mới bắt đầu

Nhạc DSD đang ngày càng trở lên phổ biến, không chỉ vì chất lượng vượt trội so với chuẩn CD truyền thống mà còn ở sự tiện dụng khi chơi nhạc. Nếu bạn vẫn đang giữ thói quen nghe nhạc từ CD và mong muốn nâng cao trải nghiệm của mình thì hãy cùng tìm hiểu xem nhạc DSD là gì? vì sao nó lại là lưỡi dao kết liễu chuẩn CD.

Bài viết được tổng hợp từ nghenhinvietnam.vn, bài viết gốc từ The Absolute Sound. Bài viết có sử dụng nhiều từ chuyên ngành vì vậy, sẽ dễ hiểu hơn nếu bạn đọc qua bài viết 3 thông số phải biết khi chơi nhạc lossless.

NHẠC DSD (Direct Stream Digital) – NHỮNG ĐIỀU CẦN BIẾT

Nhạc số độ phân giải cao (HighRes Audio) là một đề tài nóng trong những năm gần đây. Những file nhạc số có tần số lấy mẫu từ 76,4kHz đến 192kHz/24-bit ngày càng phổ biến và được xem là một trong những nguồn phát chính thống đối với các audiophile bên cạnh đĩa CD Redbook và LP. Tuy nhiên, có vẻ như các file hi-res cũng sẽ sớm lỗi thời khi mà định dạng nhạc DSD (Direct Stream Digital) với ưu điểm vượt trội về chất âm đã và đang được các nhà sản xuất thiết bị digital và audiophiles rất quan tâm.

Hiện nay việc một DAC nghe nhạc lossless có độ phân giải cao 192kHz/24bit rất phổ biến, bên cạnh đó, một số thiết bị chơi nhạc lossless đã được tích hợp khả năng hỗ trợ các file có tần số lấy mẫu cao hơn lên đến 384kHz/32Bit. Kể từ đầu năm nay, với dốc mốc triển lãm CES 2018, nền công nghiệp hi-end audio chứng kiến một bước thay đổi lớn khi các hãng âm thanh giới thiệu nhiều phần cứng hỗ trợ chạy trực tiếp định dạng DSD (Direct Stream Digital ) mà không cần chuyển đổi thành PCM như trước đây. Thêm vào đó các nguồn nhạc DSD được bán ra ngày càng nhiều đã giúp định dạng này có những bước phát triển cực nhanh và thu hút được sự quan tâm đáng kể của người chơi âm thanh trên khắp thế giới.

Xem thêm: 1000 thắc mắc về Dac nghe nhạc lossless

NHẠC DSD LÀ GÌ?

DSD là một hệ thống ghi âm được sử dụng trên chuẩn đĩa SACD (Super audio CD) trước đây. Có rất nhiều lý do khách quan và chủ quan, định dạng đĩa SACD đã không đạt được thành công như mong đợi, tuy nhiên, rất nhiều các kỹ sư thu âm đã chọn và ứng dụng kỹ thuật ghi âm DSD trong công việc của họ. Việc phát trực tiếp định dạng DSD quả thực không dễ dàng trừ khi bạn có được các thiết bị chuyên nghiệp. Sony đã đưa ra phương pháp để có thể phát các file DSD từ máy tính VAIO và các đầu đọc SACD player. Đĩa SACD được mã hóa chống sao chép do đó các đầu đọc dù có khả năng xử lý file nhạc DSD cũng thể phát trực tiếp các tập tin lưu trong các đĩa định dạng SACD.

Định dạng nhạc DSD được phát minh bởi Andreas Koch và Ed Meitner. Cả hai hiện đang sở hữu các thương hiệu digital xếp hàng đầu thế giới. Ed Meitner chính là nhà sáng lập thương hiệu EMM Labs, trong khi Andreas Koch cùng Jonathan Tinn là đồng sở hữu nhãn Playback Design.

Xem thêm: Vì sao bạn nên dùng DAC thay thế đầu CD

BỘ LỌC PCM – NHẠC LOSSLESS

Có thể xem chuẩn PCM (Pulse-code Modulation) là chuẩn định dạng kỹ thuật số không nén, một hệ thống mã hóa tín hiệu digital nhạy theo dạng sóng SIN của tín hiệu analog. Tần số lấy mẫu và số bit càng cao tương đương với việc tín hiệu analog được mô phỏng lại càng chính xác. Hiện nay, tần số lấy mẫu của các file định dạng PCM có thể lên đến 352,8kHz hoặc hơn nữa tuy nhiên, các đầu DAC thường chỉ giới hạn ở mức 192kHz.  Trên máy tính, thông thường có thể nhìn PCM dưới định dạng WAV, FLAC, AIFF, M4A.

Chuẩn DSD có khả năng lấy mẫu lên rất cao 2.8224MHz (2.822,400 mẫu/giây). Khả năng lấy mẫu của DSD nhanh hơn gấp 64 lần so với CD nhưng độ dài mẫu chỉ là 1 bit. Nếu bit đó là 1 thì biên độ tín hiệu tăng dần, bit là 0 thì biên độ tín hiệu giảm dần. Tất cả các sóng âm nhạc được mã hóa thành các xung 0 và 1 có mật độ khác nhau để mô phỏng tạo các sóng SIN analog. Khi được lưu trữ trong máy tính, DSD có dạng file là *.DFF hoặc *.DSF. Ngoài tỉ lệ lấy mẫu 2.8224Mhz trước đây thì với sức mạnh tính toán hiện tại, DSD cho phép lấy mẫu cao hơn gấp 2, nghĩa là mức lấy mẫu sẽ là 5.6448 Mhz , và một số bản ghi âm đã được thực hiện tại tần số lấy mẫu đó. Đôi khi bạn có thể thấy DSD được ghi là DSD64 hay DSD128 (hay còn gọi là Double DSD), các số 64 và 128 được xem là bội số so với tỉ lệ mẫu của CD (44.1khz). Một số DAC hiện nay thậm chí có khả năng chơi các file DSD lấy mẫu tại 12.288Mhz tương đương DSD256 như dac nghe nhạc DSD Topping D50 hay Dac giải mã âm thanh ESS 9028PRO Modul Amanero, tuy nhiên các bản thu được ghi âm ở tần số lấy mẫu trên có thể nói là cực hiếm gặp. Nhưng với sự thay đổi công nghệ liên tục trong các năm gần đây thì việc công nghệ ghi âm tiến đến chuẩn DSD256 là rất gần.

Xem thêm: Nghe nhạc lossless trên android tv box tuyệt vời hơn bạn tưởng

ƯU ĐIỂM CỦA NHẠC DSD

Các hãng thu âm đã đưa ra giải pháp ghi và phát lại tại chuẩn PCM ở độ phân giải rất cao và âm thanh của họ cũng đã rất tốt. Như vậy, tại sao chúng tại lại cần một chuẩn định dạng khác có tên DSD. Câu trả lời hợp lý duy nhất đó là DSD có chất lượng tốt hơn PCM. Như vậy vì sao DSD lại có thể cho chất lượng trình diễn tốt hơn chuẩn PCM? Câu trả lời không phải ở vấn đề mã hóa khi thu âm mà nằm ở qua trình giải mã âm thanh khi phát. Nhìn về khía cạnh kỹ thuật thì định dạng PCM cần một bộ lọc phức tạp để có thể tái tạo lại sóng âm thanh tốt hơn, nếu tần số lấy mẫu càng cao thì bộ lọc sẽ càng “nhẹ” hơn. Đối với DSD do bản chất có mức tần số lấy mẫu rất cao nên chỉ cần sử dụng các bộ lọc đơn giản ở mức tần số thấp, tương tự như các bộ lọc trong phân tần của loa. Giảm thiểu được mức độ lọc sẽ ít làm sai biệt âm thanh so với bản gốc hơn.

Xem thêm: VietKtv Da9 Plus bộ chuyển đổi âm thanh cao cấp

CHUẨN DoP (DSD OVER PCM)

Các hệ điều hàng của Microsoft Windows và Apple MAC OS chỉ có thể phát lại âm thanh thông qua định dạng PCM. Vì vậy để phát lại một tập tin nhạc DSD mà không chuyển đổi thành PCM là một vấn đề cần phải được giải quyết. Một nhóm các chuyên gia đã nghĩ ra một cách đánh lừa hệ thống máy tính để PC có thể phát được DSD ở định dạng gốc mà không phải chuyển đổi. Giải pháp này được gọi là DoP(DSD-Over-PCM). Để chơi DSD (không chuyển đổi thành PCM) bạn cần có một DAC và một máy tính phù hợp. Phần mềm máy tính cần phải đọc được các tập tin DSD ở dạng dữ liệu, sau đó chuyển đổi thành DoP rồi gửi đến DAC. DAC phải nhận tín hiệu DoP và chuyển đổi nó ra tín hiệu âm thanh analog và phát ra hệ thống audio của bạn.

Xem thêm: DAC nghe nhạc cho người mới bắt đầu

THIẾT BỊ PHÁT DSD

Tương tự như câu hỏi đặt ra giữa con gà và quả trứng, vậy liệu các file phần mềm (nhạc) DSD có trước hay thiết bị giải mã phần cứng DSD có trước? Thực chất, phần cứng đã phát triển trước, các website cung cấp các file nhạc DSD thương mại tiếp bước theo sau.

Phần cứng để xử lý DSD có một bộ giải mã riêng biệt với các dữ liệu âm nhạc có thể được lưu trữ bên trong ổ cứng nằm tại đầu phát hoặc bên ngoài thông qua thiết bị lưu trữ nas. Có rất nhiều phương pháp cấu hình cho hệ thống phát DSD. Ví dụ như đầu phát LUMIN Audiophile Network Music, được thiết kế với bộ chuyển đổi DSD và DAC trong một khối duy nhất, việc nạp phần mềm và dữ liệu nhạc được lưu trên ổ cúng NAS chia sẻ thông qua kết nối mạng.

ột số máy nhe nhạc lossless/DSD lại lưu trữ các dữ liệu nhạc bên trong ổ cứng của đầu phát và sử dụng một DAC bên ngoài, với dạng này các bạn có thể hiểu giống như một CD có HDD bên trong vậy. Một dạng khác như Auraliti PK100 và PK 90 sử dụng DAC bên trong và nhận dữ liệu từ HDD thông qua cổng USB.

Đối với một hệ thống sử dụng máy tính kết hợp với USB DAC, người sử dụng cần trang bị phần mềm để phát nhạc có chức năng chuyển đổi dữ liệu DSD (sang DoP). Trên nền tảng của Macintosh thì chúng ta có Audivana Plus, Channel D Pure Music, HQPlayer, và JRiver Media Center có thể chơi DSD ở định dạng gốc. Đối với Windows thì có Foobar2000, JRiver Media Center, JPLAY, the Teac HR Audio Player, and HQPlayer.

Xem thêm: HDD 2000 CD nhạc lossless chất lượng cao 1TB

NHỮNG KHÓ KHĂN KHI CHƠI NHẠC DSD HIỆN NAY

• Mặc dù việc thương mại hóa đã được bắt đầu nhưng nguồn nhạc DSD vẫn chưa có nhiều, chủ yếu vẫn là dòng nhạc cổ điển. Các hãng Sony Music, Universal, Warner đang giới thiệu nhiều hơn các nguồn nhạc DSD.
• Tuy có rất nhiều phần cứng có thể chơi DSD nhưng đòi hỏi người dùng phải có những kỹ năng và hiểu biết trong quá trình thiết lập.
• Các định dạng phổ biến nhất cho DSD vẫn là tập tin DFF. Các dạng file DSFcókhả năng mở rộng dữ liệu rất lớn nhưng DFF vẫn là một giải pháp an toàn nếu bạn muốn mua file DSD.
• Tương tự như đĩa SACD, các file nhạc DSD luôn có giá bán cao hơn sơ với file hi-res PCM.
• DSD không quyết định tất cả chất lượng của một bản ghi âm, một bản thu tốt phụ thuộc rất nhiều và chính yếu là kỹ thuật của kỹ sư thu âm.
• Nhạc Việt Nam chưa có ca sỹ nào phát hành định dạng DSD cho album của mình.
• Tóm lại, nếu bạn sẵn sàng chi trả mạnh tay và không gặp khó khăn trong việc thiết lập các phần cứng thì DSD sẽ cho bạn một âm thanh chuẩn mực và tốt nhất tính cho đến thời điểm hiện tại.

MỘT SỐ ĐỊA CHỈ MUA VÀ TẢI NHẠC DSD

Dưới đây là một số website cho bạn mua nhạc DSD chất lượng cao. Nếu bạn đang tìm cách tải nhạc DSD miễn phí, hay tìm nhạc DSD Việt Nam thì cũng nên bỏ qua ý định này.

• Blue Coast Records (bluecoastrecords.com)
• Downloads NOW!(downloadsnow.net)
• Channel Classics Records(channelclassics.com)
• Cybele Records(cybele.de)
• DSD File(dsdfile.com).
• 2L(2l.no).
• High Definition Tape Transfers(HDTT) (highdeftapetransfers.com). Highresaudio(highresaudio.com).
• Premonition Records(premonitionrecords.com)
• Acoustic Sounds(superhirez.com)
• HDtracks(hdtracks.com).

PHẦN MỀM CHƠI NHẠC DSD BẰNG MÁY TÍNH (DoP)

Máy tính Windown

• Signalyst HQPlayer ($172)
• Foobar2000 (miễn phí)
• JPlay (99EUR)
• J River Media Center ($49.98)

Máy tính Mac

• Audirvana Plus ($74)
• Channel D Pure Music ($129)
• J River Media Center ($49.98)

Trên đây là bài lược dịch các vấn đề cơ bản của nhạc dsd. Thật đáng tiếc là Việt Nam không có 1 album nào đạt chuẩn DSD bởi kỹ thuật phòng thu trong nước còn chưa đáp ứng được. Bên cạnh đó giá thiết bị để chơi được nhạc DSD còn khá cao và yêu cầu phải hiểu biết nhất định về kỹ thuật. Vì vậy, nếu bạn đang nghe nhạc Việt thì không nhất thiết phải sắm DAC nghe nhạc DSD mà chỉ cần nghe nhạc bằng DAC nghe nhạc lossless 24bit/192Khz là ok.